Bebeklik dönemi, büyümenin en hızlı olduğu, beslenmenin ise bir o kadar önemli hale geldiği bir süreçtir. İlk 6 ay yalnızca anne sütüyle beslenmenin önerildiği bilinmektedir. Ancak bazı durumlarda bu sürece mama da dahil olabilir ve bu noktada ebeveynlerin aklında pek çok soru oluşabilir: ‘‘Bebeklerde ek gıdaya geçiş kaçıncı ayda başlamalıdır?’’, ‘‘Mama yiyen bebeklerde ek gıdaya geçiş nasıl olmalıdır?’’, ‘‘Bebeklerde ek gıdaya geçişte alerji riski nasıl yönetilir?’’ gibi sorular, ebeveynlerin en sık yanıt aradığı konular arasında yer alır. Bu yazımızda, bebeklerde ek gıdaya geçiş süreciyle ilgili merak edilenleri inceleyeceğiz. [1]
Ek Gıdaya Geçiş Ne Zaman Başlar?
Bebeklerde ek gıdaya geçiş için uzmanlar genellikle 6. ayı işaret etmektedir. Ancak her bebeğin gelişimi farklı olabileceği için bu süreç 4 ila 6 ay aralığında değişebilmektedir. Özellikle 4 aylık bebeklerde ek gıdaya geçiş tablosu gibi yönlendirici kaynaklar, yalnızca doktor onayıyla dikkate alınmalıdır.
Bebeğin başını dik tutabilmesi, destekle oturabiliyor olması, kaşıktan verilen yiyecekleri ağzında tutabilmesi ve yutma refleksinin gelişmiş olması, bu sürece dair ipuçları arasında yer alabilir. Ancak yine de bu sinyallerin her bebekte aynı zaman diliminde görülmeyebileceği unutulmamalıdır. [2]
Mama Yiyen Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş
Sadece anne sütü ile beslenen bebekler kadar mamayla beslenen bebeklerde ek gıdaya geçiş süreci de hassasiyetle yönetilmesi gereken bir konudur. Mama yiyen bebeklerde ek gıdaya geçiş sürecinde, bebeğin sindirim sistemi hazır olmayabileceği için geçişin yavaş ve aşamalı bir şekilde yapılması önerilmektedir.
Mamayla beslenen bebeklerde, demir gibi bazı minerallerin takviyesi gerekebileceği için, demir açısından zengin yiyeceklerle başlanması uygun bulunabilir. Burada da, hekimin önerileri doğrultusunda hareket edilmesi önemlidir. [3]
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçişte Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bebeklerde ek gıdaya geçişte dikkat edilmesi gerekenler yalnızca hangi ayda başlandığıyla sınırlı kalmayıp, neyin, ne kadar ve nasıl sunulduğu gibi birçok detayı kapsamaktadır. İşte ek gıdaya geçiş döneminde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar:
- Tek tek ve aralıklı deneme: Yeni bir yiyecek sunulduğunda bebeğin olası alerjik reaksiyonları gözlemlemek adına 3 gün beklemek önerilebilir.
- Pütürlü kıvama geçiş: Başlangıçta püre formundaki gıdalar tercih edilse de zamanla pütürlü kıvamlara geçiş, çiğneme becerisinin gelişmesi açısından önemlidir.
- Tuz ve şekerden kaçınmak: Bebeklere 1 yaşına kadar tuz ve şeker içeren gıdaların verilmemesi gerektiği sıklıkla vurgulanmaktadır.
- Gıda çeşitliliği sağlamak: Her gün farklı bir sebze, meyve ya da tahıl türü sunmak, bebeğin damak zevkinin gelişmesine katkı sağlayabilir. [2]
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçerken Alerji Riski Nasıl Yönetilir?
Yeni yiyeceklerle tanışan bebeklerde, vücut bazı gıdalara farklı tepkiler verebilir. Bu nedenle bebeklerde ek gıdaya geçişte alerji riskinin göz önünde bulundurulması gerektiği sıkça belirtilmektedir. Alerjen olma potansiyeli bulunan besinlerin (örneğin süt ürünleri, yumurta, yer fıstığı gibi) bebeklere sunulmadan önce uygun zamanın beklenmesi önerilir.
Yeni bir gıdanın ardından birkaç gün beklemek ve bebekte herhangi bir reaksiyon olup olmadığını gözlemlemek, olası alerjilerin erken fark edilmesine katkı sağlayabilir. Ciltte döküntü, kusma, ishal ya da huzursuzluk gibi belirtiler gözlemlendiğinde bir uzmana başvurmak faydalı olabilir. [4]
Bebekler için Ek Gıda Menüsü Nasıl Oluşturulabilir?
Geçiş döneminde tek tip bir beslenme planı yerine, bebeğin gelişim düzeyine ve tepkilerine göre esnek bir plan yapılması daha uygun olabilir. Bebek ek gıdaya geçiş menüsü, başlangıçta oldukça sade tutulabilir. Buharda pişirilmiş ve ezilmiş sebzeler, örneğin havuç, kabak ya da patates, bu dönemde tercih edilen ilk gıdalar arasında yer alabilir.
Zamanla meyve püreleri, ev yapımı yoğurtlar ve hafif kıvamlı muhallebiler menüye dahil edilebilir. Bebeğin tatlara alışması, yeni dokularla tanışması zaman alabileceği için bu süreçte zorlamadan, onun isteğine uygun şekilde ilerlemek daha sağlıklı olabilir. [5]
Bebekler için Ek Gıda Programı Oluşturmanın Faydaları
Sürecin daha düzenli ilerlemesi adına bebeklerde ek gıdaya geçiş programı hazırlanması önerilebilir. Bu program sayesinde hangi gün hangi gıdanın denendiği, bebeğin verdiği tepkiler, sevdiği ya da reddettiği tatlar kolaylıkla takip edilebilir. Böylece hem alerji takibi kolaylaşabilir hem de menü çeşitliliği daha bilinçli oluşturulabilir.
Programın esnek ve güncellenebilir olması, bebeğin gelişimine uygun bir yol haritası oluşturulmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, bu tür bir planlama ebeveynlerin sürece dair kaygılarını da azaltabilir.
Bebeklerde ek gıdaya geçiş süreci; keşfetme, öğrenme ve gelişimle dolu bir dönemdir. Ancak unutulmamalıdır ki, her bebeğin gelişimi ve beslenme ihtiyaçları farklıdır. Bu nedenle çocuk doktoru ve beslenme uzmanı önerileriyle ilerlemek, hem bebeğin sağlığı hem de ebeveynin iç huzuru açısından önemli olabilir. [6]
Kaynakça
- https://www.who.int/health-topics/complementary-feeding#tab=tab_1
- https://www.nhs.uk/baby/weaning-and-feeding/babys-first-solid-foods/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5054912/
- https://www.bsaci.org/wp-content/uploads/2020/02/pdf_Early-feeding-guidance-for-HCPs-2.pdf
- https://www.qld.gov.au/health/condition/child-health/diet-and-eating/introducing-complementary-foods-recipes-for-b
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK148957/